Medytacja
.jpg/:/rs=w:1209,cg:true,m)
"Medytuję, aby mój umysł nie mógł skomplikować mojego życia" - Sri Chinmoy
Ptaki zniknęły na niebie
A teraz rozsnuł się ostatni obłok
Siedzimy razem, góra i ja
Aż pozostaje tylko góra
Li Po
Medytacja jest zjawiskiem występującym w różnych kulturach i religiach, jest praktyką pracy z umysłem, która od wieków buduje pozytywne podstawy ludzkiej osobowości i dobrego życia. Na przestrzeni wieków powstało wiele odmian medytacji i każda z nich jest praktyką aktywności wewnętrznej, podczas której medytujący skupia się na pracy ze swoim umysłem, starając się oczyścić go z myśli, koncentrując się na stworzeniu w nim przestrzeni ciszy i spokoju.
Pewien czternastowieczny samuraj napisał :
(...) Nie mam przyjaciół
Własny umysł czynię swym przyjacielem
Nie mam wroga
Nieuwagę czynię swoim wrogiem
Nie mam zbroi
Wielkoduszność i prawość czynię swą zbroją
Nie mam zamku
Niewzruszony umysł czynię swym zamkiem
Nie mam miecza
Nieobecność jaźni czynię swym mieczem.
(...) Ten miecz mądrości odcina ignorancję, odcina złudzenia.
W książce "Medytacja. Psychologia jogi w praktyce" Swami Ajaya pisze: "Medytacja jest procesem systematycznego zastępowania myśli biorących się z pragnień, tęsknot, braku zadowolenia przez myśli pełne harmonii i zadowolenia".
"Ci wielcy mędrcy (...) z pomocą technik medytacji odkryli tajemnicę życia i wszechświata" Upaniszada Śwateśwara
Budda, najbardziej znany z medytujących joginów twierdził, że życie ludzkie pełne jest cierpienia ponieważ ludzie nie panują nad swoimi umysłami. W wyniku ignorancji i niewiedzy wpadają w tragiczny wir kompulsywnych myśli, emocji, pragnień, obsesji i lęków. Budda porównał te pozbawione sensu działania mające na celu osiągnięcie szczęścia do niekończących się prób wypełnienia wodą dziurawego wiadra, gdy wlewamy do wiadra coraz więcej wody i osiągamy jedynie to, że im więcej jej wlewamy tym więcej jej wypływa.
Najważniejsza w naukach Buddy, które są w tej kwestii spójne z filozofią jogi jest konieczność uporania się ze swoim umysłem i najlepszym do tego narzędziem jest praktyka medytacji. Dzięki niej zdobywamy nie tylko stabilność emocjonalną, siłę i spokój umysłu, ale także właściwą percepcję rzeczywistości i wgląd w naturę rzeczy. Zaczynamy rozumieć czym jest cierpienie, jak powstaje i że można się z niego wyzwolić.
"Wyzwolić się to przejść na inny plan egzystencji, to zbliżyć się do innego sposobu bytowania, transcendentnego wobec kondycji ludzkiej"
M.Eliade "Joga. Nieśmiertelność i wolność"
Znany mnich buddyjski tradycji therawady, Ajahn Brahm w swojej książce "Sekretne techniki medytacyjne buddyjskiego mnicha" dużo miejsca poświęca uważności i cytując Buddę pisze: "Uważność jest jak człowiek, który strzeże drzwi lub bramy" (AN VII, 63) (...) Kiedy mądry medytujący ćwiczy uważną świadomość i obserwuje szkodliwy stan umysłu usiłujący włamać się do środka, wówczas stara się powstrzymać to skalanie (...) Szkodliwy stan jest jak włamywacz lub mamiący szalbierz, który, okrada cię z twojego spokoju, mądrości i radości "
Techniki jogi obecne są w praktykach buddyjskich - Siakjamuni, przyszły Budda studiował teorię sankhji i jogę "Budda doskonalił się przy pomocy jogi; to co wniósł nowego miało kształt jogi, która uformowała jego myśli"
E. Senart "O stosunkach między jogą a buddyzmem"
W okresie jogi klasycznej największy wpływ na kształtowanie się filozofii i praktyki jogi miały "Jogasutry" Patańdżalego, które usystematyzowały wiedzę na temat jogi. "Zatrzymanie poruszeń umysłu" jak w Jogasutrach definiuje jogę Patańdżali jest celem całej długiej historii jogi i wszystkich związanych z religią i pozareligijnych szkół medytacji. Jak zauważył Eliade, Patańdżali odniósł tezy filozoficzne do instrukcji technicznych i ugruntował pozycję jogi w ówczesnej filozofii i praktyce duchowej Indii. Sutr Patańdżalego na temat jogi, jak pisze w swojej książce "Psychologia jogi. Wprowadzenie do Jogasutr Patańdżalego" Maciej Wielobób nie można zrozumieć intelektualnie, ponieważ praktyka jogi polega na doświadczeniu i tylko na tym poziomie można poznać stan pełnej świadomości czy jej braku. Poglądy nie mają siły transformacyjnej, a doświadczenia - tak.
Budda i Patańdżali podążali drogą podobnych filozoficznych rozważań i chociaż założenia buddyzmu i joga w ujęciu Patańdżalego w wielu kwestiach różnią się od siebie to jednak wskazówki, cele i podstawowe praktyki obu systemów w dużej mierze są spójne. Joga i buddyzm są zgodne co do najważniejszego - jeśli chcemy zmienić umysł z reaktywnego na kreatywny i wyzwolić się z cierpienia towarzyszącego niewłaściwemu odbiorowi rzeczywistości możemy to zrobić dzięki praktyce medytacji, dzięki stałej pracy polegającej na opanowaniu podświadomości, przez zatrzymanie negatywnych stanów umysłu i budowaniu stanów pozytywnych. Ta zmiana daje nam szansę na stabilizację psychiki i kształtowanie wewnętrznego spokoju. Medytacja może, ale nie musi być związana z religią, samo sedno, esencję medytacji możemy oddzielić od teorii jakiejkolwiek religii.
Dowodem na " Czy ci się to podoba czy nie, naprawdę musisz troszczyć się tylko o tę chwilę (...) Gdy miejsce w którym jesteśmy niknie w obłoku zapomnienia, natychmiast się gubimy (...) Pogrążamy się w mechanicznym patrzeniu, mechanicznym myśleniu i mechanicznym działaniu. Nieświadomie zakładamy, że nasze sądy, pojęcia i opinie, które żywimy w danej chwili są prawdą (...) Drogo płacimy za to błędne założenie, za nasze nieomal umyślne lekceważenie bogactwa obecnych chwil. Przypomina to skażenie radioaktywne, które niepostrzeżenie wciąż narasta i coraz silniej wpływa na nasze życie"
Jon Kabat- Zinn " Gdziekolwiek jesteś, bądź".
A więc bądź mocny i wejdź we własne ciało
To jest twardy grunt dla twoich stóp
Rozważ to uważnie
Nie odchodź nigdzie indziej
Kabir mówi tak: odrzuć jedynie
Wszystkie myśli o rzeczach urojonych
I trwaj mocno w tym, czym jesteś.
Jon Kabat- Zinn " Gdziekolwiek jesteś, bądź"
Wszystkie systemy filozoficzne i religijne są zgodne co do tego, że zrozumienie natury życia i umysłu może nastąpić tylko w warunkach umysłu wyciszonego. Dzieje się to dzięki opanowaniu wzburzenia i negatywnych emocji oraz dzięki kultywowaniu pozytywnych, budujących stanów umysłu. Dzięki temu dostajemy szansę na zmianę swoich standardów myślenia i schematów działania. W warunkach spokojnego umysłu dostajemy także szansę żeby dostrzec nietrwałość i inne podstawowe elementy prawdy o egzystencji, do których zwykle nie mamy dostępu, gdyż są przykryte przez wielość myśli, emocji, pragnień, obsesji i lęków. Przechodzimy z trybu autopilota na myślenie kreatywne i świadome, mózg reaktywny zastępujemy kreatywnym. Jest to możliwe ponieważ nasze mózgi są neuroplastyczne, mogą tworzyć
zarówno nowe neurony, jak i nowe połączenia między nimi. Aby jednak medytacja mogła mieć rzeczywisty wpływ na nasze mózgi musi być stałym, systematycznym treningiem. Tylko wtedy jesteśmy w stanie utrzymać stały poziom wyciszenia, tylko w wyniku wielu treningów i powtórzeń dajemy neuronom szansę na tworzenie nowych dróg i połączeń.
Medytacja w czasach współczesnych jest spójna z założeniami psychologii, obie mają na celu wzmocnienie siły świadomego umysłu, aby mógł on rozpoznać i pokonać te stany, które nie są dla niego korzystne i zakłócają jego równowagę. Żeby jednak tego dokonać trzeba nauczyć się dostrzegać jakie myśli, postawy i emocje nam służą i mogą przyczynić się do naszego dobrego samopoczucia i szczęścia, a jakie nam to szczęście uniemożliwiają. Świadome przebywanie w teraźniejszości jest niezbędnym warunkiem budowania stabilności, spokoju i nieporuszoności umysłu, i tym samym efektywnej medytacji.